Dzisiaj przeniesiemy się na południe Słowacji, a dokładniej do Parku Narodowego Slovenský kras i Zádielskej tiesňavy. Podczas wędrówki náučným chodníkiem Zádielska tiesňava dotrzemy do punktu widokowego Na skale skąd roztacza się widok na Zádielską dolinę, znajdującą się w jej obrębie Cukrovą Homoľe, Turcianską kotlinę płaskowyż Horný vrch oraz Węgry. Na koniec naszej wycieczki zajrzymy do Hájskej doliny i zobaczymy Hájske vodopády.
Położenie
Zádielska tiesňava (Zadielska dolina) rozciąga się na południu Słowacji, na terenie Košického kraja i Národného parku Slovenský kras (Parku Narodowego Słowacki Kras). Wąwóz oddalony jest około 4 km od miasteczka Turňa nad Bodvou, 22 km od Rožňavy i 32 km od Košic (Koszyc).
Dojazd i parking
W jej pobliżu przebiega droga krajowa nr 16 (Zvolen –Rožňava – Košice). Do parkingu położonego na północ od wsi Zádiel prowadzi droga nr 3333.
Zádielska tiesňava (Zadielska dolina)
Zádielska tiesňava powstała w środkowotriasowych wapieniach, w wyniku erozyjnej działalności Blatnického potoka (potoku Blatnica). Długi na 3 km oraz głęboki na ponad 300 metrów wąwóz rozdziela dwa krasowe płaskowyże: Horný vrch i Zádielską planine. W 1954 roku ustanowioną ją Narodowym Rezerwatem Przyrody, w celu ochrony unikalnej rzeźby krasowej oraz endemicznych gatunków flory i fauny.
W obrębie wąwozów (głownie na zachodnich stokach Zádielskej planiny) zlokalizowanych jest około 100 jaskiń. Najdłuższą z nich jest długa na 60 metrów Tajná jaskyňa (Jaskinia Tajemna). Z kolei, z Kráľovską jaskyňą związana jest legenda o węgierskim królu Beli IV, który ukrywał się w niej przed hordami Tatarów. Nie wiem jak wam, ale ta historia przypomina mi naszą legendę o królu Łokietku, który skrył się w jednej z Ojcowskich jaskiń.
Náučný chodník Zádielska tiesňava (Ścieżka edukacyjna Zadielska dolina)
Mierzący 9 kilometrów długości náučný chodník Zádielska tiesňava (ścieżka edukacyjna Zadielska dolina) prowadzi po czerwonym, a następnie niebieskim szlaku turystycznym. Całkowity czas przejścia wynosi około 4 godzin. Wzdłuż chodnika ustawiono 7 tablic informacyjnych przedstawiających historię, geomorfologie oraz faunę i florę Zádielskej planiny. Ze względu na przewyższenie sięgające ponad 500 metrów trasa uznawana jest za średnio trudną.
Etap 1: Parkovisko Zádiel – Zádielska dolina Horáreň
Naszą wyprawę rozpoczynamy na parkingu położonym na północnym krańcu wsi Zádiel. Od tego momentu będziemy poruszać się asfaltową drogą biegnącą w górę Zádielskej tiesňavy, do węzła turystycznego Zádielska dolina Hórařen. Pokonanie ponad trzykilometrowego odcinka zajmuje około 1 godziny.
Na tym etapie náučný chodnik Zádielska tiesňava przebiega dość łagodnie i pokrywa się z przebiegiem czerwonego szlaku. Wzdłuż niego przepływa Blatný potok, na którym utworzyły się niewielkie kaskady i wodospady.
Mniej więcej w połowie drogi znajduje się 105-metrowa skalna wieża – Cukrová homoľa. Jest to najwyższa tego typu formacja skalna na Słowacji.
Zádielska chata
Około 400 metrów od rozwidlenia Zádielska dolina Horáreň znajduje się Zádielska chata. W schronisku znajduje się bufet z przekąskami i napojami, miejsce do odpoczynku, węzeł sanitarny oraz atrakcje dla dzieci. Jest to jedyne takie miejsce w tej części Slovenského Krasu. Chata jest otwarta przez cały tydzień, w godzinach 10:00 – 17:00.
Etap 2: Zádielska dolina Horáreň – Vyhliadka Na skale
Od węzła turystycznego Zádielska dolina Hórařen niebieski szlak wspina się po zachodnich stokach Zádielskej planiny do vyhliadki (punktu widokowego) oraz rázcestie (skrzyżowanie szlaków) Na skale.
Na tym etapie szlak przebiega po leśnej drodze, przez las bukowy. Podczas 40 minutowego podejścia pokonamy około 200 metrowe przewyższenie. Będzie to jeden z trudniejszych etapów naszej wycieczki.
Z vyhliadki (punktów widokowych) Na skale roztacza się widok na dolinę, znajdującą się w jej obrębie Cukrovą Homoľe, Turcianską kotlinę oraz płaskowyż Horný vrch. Punkty widokowe nie posiadają żadnych zabezpieczeń, dlatego należy zachować szczególną ostrożność w ich obrębie.
Etap 3: Vyhliadka Na skale – Zádielska planina
Od vyhliadki Na skale ścieżka biegnie dość łagodnie wśród łąk porastających górne partie płaskowyżu. Po około 25 minutach spaceru docieramy do rozwidlenia szlaków Okrúhly laz (600 m n.p.m.).
W jego pobliżu położone są pozostałości Zádielskeho hradiska. Pochodzące z epoki żelaza hradisko zajmowało powierzchnię 110 ha, co czyniło go największym prehistorycznym fortem na Słowacji. Do naszych czasów zachowały się jedynie fragmenty północnych wałów.
Po kolejnych 10 – 15 minutach docieramy do kolejnego punktu widokowego na Krkavčích skalách. Punkt widokowy położony jest na skalnych platformach, których ściany opadają niemal pionowo do Zádielskej doliny.
Zádielska planina
Zádielska planina (Płaskowyż Zadielski) jest jedną z najmniejszych płaskowyżów Slovenského Krasu. Położona jest pomiędzy dwiema skalistymi dolinami, w pobliżu miasteczka Turňa nad Bodvou. Jej zachodnie ściany opadają do Zádielskiej doliny, wschodnie zaś do Hájskej doliny. W południowej części płaskowyżu wznoszą się ruiny Turnianskeho hradu.
Najwyższym punktem Zádielskej planiny jest Grečov (891 m n.p.m.). W jej obrębie występuje najmniejsze powierzchniowe formy krasowe, czyli škrapy (pol. lapiaz). Tego typu formy powstają w wyniku rozpuszczania podłoża wapiennego pod wpływem wód opadowych.
Powrót
Po kolejnych 20 minutach marszu docieramy do słabo oznakowanego rozwidlenia. Aby wrócić na parking musimy opuścić niebieski szlak biegnący do Turnianskeho hradu i kontynuować naszą wyprawę ścieżką należącą do náučného chodníka. Od tego momentu nasza trasa będzie przebiegać po ostro nachylonych ścianach Zádielskej planiny.
Ścieżka miejscami jest wąska prowadzi po kamienistym podłożu. Podczas zejścia będzie towarzyszył nam widok na Dolný i Horný vrch oraz Turnianską kotline.
Po około 40 minutach i pokonaniu niemal 300 metrowego przewyższenia docieramy do wsi Zádiel. Stąd już parę kroków do parkingu, z którego rozpoczynaliśmy naszą wyprawę.
Hájske vodopády
Przy okazji pobytu w Zádielskej dolinie warto wybrać do oddalonej o zaledwie 3 km na wschód Hájskej doliny, w której znajdują się Hájske vodopády (zwane także wodospadami Hlboký Jarok).
Hájske vodopády położone są u ujścia Hájskej doliny, przy drodze 3306 (Turňa nad Bodvou – Hačava). Niewielki parking mieści się za osadą Háj, mniej więcej w połowie drogi między zejściem do Dolného i Veľkého Hájskeho vodopádu.
Przepływający przez dolinę Hájsky potok tworzy w trawertynowym podłożu grupę 10 wodospadów i kaskad, których wysokość waha się od 1 do prawie 7 metrów. Do poszczególnych wodospadów można dostać się kilkoma zejściami, położonymi bezpośrednio przy drodze 3306.
Do największych i najczęściej odwiedzanych wodospadów należą:
Dolný Hájsky vodopád (na strzałkach oznaczany jako vodopád č.1) mierzy 5 metrów wysokości i znajduję się w pobliżu drogowskazu Hájske vodópady.
Veľký Hájsky vodopád (vodopád č.2) spływa kilkoma kaskadami po mierzącej 7 metrów wysokości i szerokiej na 20 metrów skale wapiennej. Jest to najwyższy z Hájskych vodopádov.
Stredný Hájsky vodopád (vodopád č.3) mierzy prawie 6 metrów wysokości i oddalony jest od Veľkého Hájskeho vodopádu o około 120 metrów. W tym miejscu kończy się ścieżka prowadząca wzdłuż Hájskych vodopádov.
Pozostałe wodospady to: Hájsky vodopád Veľký most, Malá Hájska kaskada, Hájsky vodopád Malý most, Hájsky vodopádik, Kamenný žľab vodopádik, Smaragdový vodopád oraz Horný Hájsky vodopád (vodopád č.4).
Ścieżka wzdłuż Hájskych vodopádov przebiega przez tereny zalesione, co momentami może utrudniać dotarcie do kilku mniejszych wodospadów. Dla turystów przygotowano miejsca do odpoczynku: drewniane altany oraz ławki.
Nasza opinia
Zádielską tiesňave polecamy wszystkim miłośnikom przyrody, geologii oraz pieszych wędrówek. Przejście náučným chodníkem Zádielska tiesňava jest dobrym sposobem na zaznajomienie się z Slovenským krasem i Zádielską planiną.
Ponadto, jest to jedna z nielicznych tras typu pętla znajdujących się na terenie Parku Narodowego Slovenský kras. Przed rozpoczęciem wyprawy warto zaopatrzyć się w wygodne buty. Jedynym miejscem na całej trasie, gdzie możemy zjeść i napić się będzie Zádielska chata.
Dno doliny jest zalesione i dość monotonne pod względem widokowym. Dla lepszych widoków należy udać się na jeden z punktów widokowych np. vyhliadkę Na skale.
Bibliografia
- Náučné chodníky na Slovensku
- NP Slovenský kras
- S. Adamczak, Słowacki Kras Aggtelek. Przewodnik, Warszawa, Wydawnictwo turystyczne, 2006
Zamieszczone w artykule zdjęcia oraz materiały zostały zebrane w czerwcu 2023 roku.
Napisz komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.