Demänovská jaskyňa slobody (Demianowska Jaskinia Wolności)

Położenie

Demänovská jaskyňa slobody (Demianowska Jaskinia Wolności) położona jest w obrębie jednego z najrozleglejszych słowackich obszarów krasowych – Demänovským krasie. Wejście do jaskini znajduje się kilkanaście metrów nad dnem Demänovskej doliny, na północnych stokach masywu Tatr Niskich. Parking należący do jaskini znajduje się bezpośrednio przy drodze prowadzącej z miejscowości Liptovský Mikuláš do ośrodka narciarskiego Jasná-Chopok.

Dojazd do jaskini

Średniej wielkości parking znajduje się przy drodze wojewódzkiej nr 584, na dnie Demänovskej doliny. Parking jest płatny. Przy parkingu znajduje się również przystanek komunikacji zbiorowej, kilka małych sklepików z pamiątkami oraz hotel 3*. W bezpośredniej okolicy jaskinie nie znajdziemy restauracji, jedyni małe punkty gastronomiczne – m.in. bufety.

Dojście do jaskini

Do położonego na wysokości 870 m n.p.m. wejścia do jaskini prowadzi 400 metrowy chodnik pełniący funkcję ścieżki edukacyjnej. Wzdłuż niego rozmieszczono tablice informacyjne, których tematyka odnosi się do jaskini oraz jej najbliższego otoczenia. Na dojście do jaskini należy poświecić około 10 – 15 minut. Przy budynku administracyjnym ulokowano kasy biletowe, sklepik z pamiątkami oraz toalety.

Geomorfologia

Jaskyňa Slobody zalicza się do najbardziej zróżnicowanych pod względem morfologicznym części Demänovského systemu jaskiniowego. Mierząca ponad 11 kilometrów długości jaskinia powstała w środkowotriasowych wapieniach typu Gutenstein należących do płaszczowiny kriżniańskiej. Jaskiniowe korytarze rozwijały się wzdłuż szczelin tektonicznych. Ich rozwój związany jest z działalnością podziemnego potoku Demänovká i jego licznych dopływów.

Ponadto na wygląd jaskini miały wpływ procesy zawaliskowe, które przeobraziły komory: Veľký i Chrličový dóm, Ružová sieň oraz Pekelný dóm. Komory Čarovná chodba, Zázračné sienne, Kamenný vinohrad zachowały swój szczelinowy charakter, bez wyraźnego wpływu modulacji rzecznej.

Jaskinia posiada bardzo bogatą szatę naciekową. Na szczególną uwagę zasługują formy przypominające swoim wyglądem lilie wodne oraz pizolity (zwane również grochowcami), które są rodzajem skał osadowych powstałych ze scementowanych pizoidów*. Pizolity swoim kształtem przypominają kiście winogron. Podczas zwiedzania czekają na nas monumentalne wodospady, kolumny naciekowe (stalagnaty) oraz sferolityczne stalaktyty i inne formy.

Pizoidy (perły jaskiniowe)

Pizoidy są to kuliste ziarna skalne o średnicy powyżej 2 mm, które powstają na skutek chemicznego wytrącania się minerałów wokół okruchowego jądra. Pizoidy wapienne tworzą się najczęściej jako osad wód gorących źródeł lub wód podziemnych. Pizoidy zaliczane do form krasu podziemnego nazywamy perłami jaskiniowymi. Tego typu formy powstają na dnie jaskini w zagłębieniach wypełnionych płynącą wodą. Spoczywający na dnie zagłębienia wodnego luźny materiał skalny otaczany jest przez wytrącający się węglan wapnia. W wyniku takiego procesu tworzą się wapienne kulki o różnej średnicy. Najczęściej można spotkać perły, których rozmiar nie przekracza wielkości ziarna grochu

Na trasie zwiedzania spotkamy wiele jeziorek jaskiniowych. Natomiast największe Veľké Těsnohlídkove jazero znajduje się w niedostępnych częściach jaskini. Jezioro ma 52 metry długości, 7 metrów głębokości, a jego szerokość waha się od 5 do 12 metrów!

Przez większą część jaskini przepływa podziemny potok – rzeka Demänovká, który swój początek bierze w obszarze skał nie krasowych znajdujących się pod główną granią Niskich Tatr. Potok przepływa przez dwie jaskinie Demänovského systemu jaskiniowego: Demänovská slobody i Vyvieranie, gdzie ma swoje wywierzysko.

Historia

Odkrywcami jaskini byli A. Král oraz jego pomocnik A. Mišuru, którzy swojego odkrycia dokonali na początku kwietnia 1921 roku. Do podziemi dostali się poprzez najniższy suchy ponor rzeki Demänovky. Już rok później nastąpiło powołanie komisji, której głównym zadaniem było prowadzenie dalszych prac eksploratorskich oraz czynności związanych z udostępnieniem jaskini. W 1923 roku w jaskini zamontowano prowizoryczne oświetlenie elektryczne, a rok później udostępniono dla turystów odcinek od Mramorového riečiska po Zlaté jazierko. W latach 1925 – 1929 prowadzono intensywne badania wewnątrz jaskini, dzięki czemu udało się odkryć wiele nowych podziemnych komór i korytarzy. W 1928 roku odkryto kolejne wejście znajdujące się w dolince Točište.

Dziesięć lat pod odkryciu jaskini zainstalowano w jej wnętrzu stałe oświetlenie elektryczne oraz wydłużono trasę do Ružovej sieni i Dómu Hviezdoslava. Wykopanie nowego wyjścia z jaskini w 1933 roku spowodowało zmianę dotychczasowej trasy zwiedzania. Rok 1951 rok był przełomowy – wtedy odkryto, że jaskinia Demänovská oraz Pustá są ze sobą połączone. W 1981 roku odkryto kolejne połączenie tym razem z jaskinią Vyvieranie. Przez kolejne 20 lat odkryto kolejne powiązania: z Demänovską jaskyňou Mieru (1986/87), Jaskyňou pod Útesom i Údolnou jaskyňou (1989), Jaskyňou Trosiek (1991), Demänovskú Medvediu jaskyňu (2004).

Zwiedzanie jaskini

Wewnątrz jaskini temperatura waha się od 6,1 do 7,0°C (temperatura jest stała i utrzymuje się przez cały rok), a wilgotność względna od 94 do 99%. Całkowita długość jaskini wynosi ponad 11 kilometrów, a długość trasy – w zależności od wybranego wariantu zwiedzania, wynosi 1150 lub 2150 metrów.

Jak w każdej słowackiej jaskini zwiedzanie odbywa się tylko i wyłącznie pod opieką wykwalifikowanego przewodnika. Głównym językiem, którym posługują się oprowadzający, jest słowacki. W kasach można poprosić o zwrotny przewodnik po trasie w wersji papierowej. Podobny dokument, który można wcześniej pobrać znajduje się na oficjalnej stronie Zarządu Słowackich Jaskiń.
Istnieje również możliwość (tylko przy odpowiedniej liczbie turystów), że komentarz zostanie przeprowadzony w innym języku: polskim, angielskim, itp.

Demänovská Slobody jako jedyna posiada aż dwie trasy turystyczne – Dlhý okruch i Tradičný okruch.

Trasa Dlhý okruch w większości pokrywa się z tradycyjną trasą zwiedzania. Wariant ten został wzbogacony o dwa przystanki – komory Ružová sieň (Rózowa Sień) i Králova galeria (Królewska galeria).

Jaskinię można zwiedzać przez około 10 miesięcy w roku (02.01. – 31.05., 01.06. – 31.08., 01.09. – 15.11.). Należy pamiętać, że jaskinia nie funkcjonuje w poniedziałki oraz w okresie od 15 listopada do 2 stycznia.

W przypadku wzmożonego ruchu turystycznego istnieje możliwość, że wejścia do jaskini będą odbywały się częściej. W tym przypadku dodatkowe wejścia odbywają się w wyznaczonych przez administrację godzinach.

Trasa zwiedzania

Zwiedzanie rozpoczyna się w budynku administracyjnym jaskini, tam też znajduje się otwór wejściowy. Do wnętrza jaskini prowadzi tunel, który dostaniemy się do pierwszej komory – Hlboký dóm (Głęboki dom). Kolejnym przystankami jest Rázcestie (rozdroże), a następnie Veľký dóm, który jest największym pomieszczeniem udostępnionych dla zwiedzających. Jego wysokość osiąga nawet 66 metrów. Do tej komory dostali się w 1921 roku odkrywcy jaskini.

Janáčkov dóm (dom Janaczka) został nazwany na cześć kompozytora Leona Janáčka. W komorze znajduje się jedna z najstarszych form naciekowych – Gotycki Filar. Jego wiek oceniany jest na 230-300 tys. lat. Następnie nasz spacer będziemy kontynuować przez komory Králova galeria (Królewska galeria) i Ružová sieň (Różowa Sień). W pierwszej z nich zobaczymy Filar Wiecznej Tęsknoty, a w drugiej jeziorko nenufarowe. Zarówno Ružová sieň i Králova galeria są częścią trasy Dlhý okruch.

Kontynuacją zwiedzania jest wizyta w Hviezdoslavov dóm (dom Hviezdoslava). Ozdobą tej komory jest wodospad kalcytowy nazwany Płaczącą Wierzbą. Kierując się już powoli w stronę wyjścia, miniemy Jánošikov dom oraz największe i najgłębsze jeziorko na trasie zwiedzania – Szmaragdowe Jeziorko. Ostatnim punktem zwiedzania jest wizyta w Jaskynným Cintorine (jaskiniowym cmentarzysku). Stąd już zostało parę kroków do wyjścia, znajdującego się w skałach nad budynkiem administracyjnym.

Bibliografia

• D. Kollár, Jaskyne, wyd.1, Bratislava, DAJAMA, 2011, Prirodne Krásy Slovenska, 978-80-8136-000-8
• P.Bella, Slovensko. Sprístupnené jaskyne, Liptovský Mikuláš, GRAFON, 80-89130-08-9